وب‌سایت شخصی دکتر سعید قاضی‌پور Dr. Saeed Ghazipour
در شرایط امروز جامعه ایرانی ، دانش آموزان عزیز با عبور از مرحله ای سخت کنکور که با حمایت و همراهی خانواده طی می شود وارد دانشگاه می شوند و تصوری ناصواب بر مسیر ایشان سایه می افکند مبنی بر اینکه همه چیز حل شد و حال آنکه فصلی نو از چالش ها پیش روست که زین پس معمولا به تنهایی و با حمایت های ناممکن خانواده و یا غیرموجود آن ، پشت سرگذاشته می شوند یادداشت حاضر مشتمل دوازده فصل از نکاتی است که دانشجوی عزیز با ان روبرو خواهد بود. امید است در گذر روان دوران تحصیل عالی دانشگاه موثر افتد.
پس از روزها و ماه ها چشم انتظاری بالاخره روزی فرا می رسد که بسیاری از دانش آموزان اسم خود را در روزنامه می بینند و خوشحال و سرمست به دانشگاه وارد می شوند . اما ورود به دانشگاه همواره نیازمند تغییر در بسیاری از شیوه های رفتاری و عادات قدیمی است . دانشجویانی که از شهر دیگر وارد یک دانشگاه می شوند ممکن است با مشکلات بیشتری روبه رو شوند و با واقعیت هایی برخورد کنند که قبلا کمتر به آن فکر کرده اند . در هر حال زندگی دانشجویی پر از فشار روانی و مشکلات عدیده است در این که ممکن است لذت بخش و هیجان انگیز باشد .
عوامل زیادی باعث وارد شدن فشار روانی به چرخه زندگی دانشجویان می شود که گاهی اوقات شدت و مدت این عوامل فشارزا به حدی می رسد که فرد را به واکنش های غیر معمول می سازد . برخی از مهم ترین منابع فشار روانی در دانشجویان عبارتند از :
- تنفر از رفتار هم اتاقی ها و کارکنان دانشگاه ، ولی ناتوانی در آشکار کردن احساسات خود .
- رضایت خانواده در برابر رضایت فردی .
- تمایل به ازدواج و دردسرهای آن
- کنار آمدن با افرادی از فرهنگ های مختلف .
- میل به تفرح در برابر درس خواندن .
- کنار آمدن با چند نفر در یک اتاق .
- مشکلات آموزشی (دروس پیش نیاز ، پاس نکردن و مشروط نشدن و …. ).
اما در عین حال دانشجویانی هستند که با این فشار های روانی به خوبی دست و پنجه نرم می کنند و به عبارتی در دسته ” دانشجویات پر طاقت ” قرار می گیرند . آیا تا به حال دانشجوی پر طاقت دیده اید ؟ یا این که خودتان از جمله دانشجویان پر طاقت هستید ؟ دانشجویان پر طاقت چه ویژگی هایی دارند ؟
دانشجویان پر طاقت ، نظر بسیاری از پژوهشگران و روان شناسان را به خود جلب کرده اند . زیرا در این که فشار های روانی زیادی به آن ها وارد می شود بسیاری از آن ها دچار مشکلات جسمی و روان شناختی نمی شوند و چنین افرادی دارای ویژگی شخصیتی هستند به نام ” پر طاقتی “
پر طاقتی در حقیقت نوعی باور و نگرش در مورد خود و جهان است که دارای سه مولفه می باشد :
- تعهد (نقطه مقابل از خود بیگانگی)
دانشجویانی که از تعهد بالایی برخورداراند به اهمیت ، ارزش و معنای این که چه کسی هستند و چه فعالیت هایی انجام می دهند اعتقاد دارند . به همین دلیل است که برای اکثر کارهای روزمره خود (مقاله نوشتن ، کلاس رفتن ، کنفرانس دادن و ….) معنایی پیدا کرده و کنجکاوی خود را ارضاء می کنند . چنین دانشجویانی بسیاری از جنبه های زندگی شان نظیر کار ، درس خواندن ، رابطه با خانواده و دوستان کاملا به یکدیگر ربط دارند . این افراد در حقیقت مصداق شعر زیر هستند :
همت اگر سلسله جنبان شود
مور تواند که سلیمان شود
- مبارزه جویی (نقطه مقابل خطر یا ترس)
دانشجویان پر طاقت باور دارند که زندگی سر شچمه لایزال تغییر و تحول است و تغییرات نقطه حساس زندگی به شمار می روند که می توان از آن ها برای رشد و بالندگی استفاده کرد . چنین افرادی وقتی مشکلی برای آن ها پدید بیاید آن را به عنوان چالشی در زندگی تعبیر وتفسیر می کنند و آن را به مبارزه می طلبند و به قول حافظ : ” دست از طلب بر نمی دارند تا کام آن ها برآید “
در ادبیات ایران می توان گوشه ای از این مبارزه جویی ها را دید و ضرب المثل ها که آینه تمام نمای افکار یک جامعه هستند ، نشانگر برخی از این مبارزه طلبی ها می باشند ” نابرده رنج گنج میسر نمی شود “
- کنترل (نقطه مقابل ناتوانی)
افرادی که در این مولفه قوی تر هستند ، رویدادهای زندگی را قابل پیش بینی و تا حدودی قابل کنترل می دانند و معتقدند که می توان با تلاش و سعی بسیار حوادث زندگی خود را تحت تاثیر قرار دهند . تا حدودی می توان دانشجویان را از این نظر به دو دسته تقسیم کرد :
الف) دانشجویانی که اعتقاد دارند کنترل رویدادهای زندگی در دست آن ها نیست و محیط بر روی آن ها کنترل دارد .
ب)دانشجویانی که اعتقاد دارند نا حدودی می توانند بر روی محیط خود اثر بگذارند .
وقتی که دانشجویان پر طاقت با ناخوشایندی رو به رو می شوند از روش هایی برای مقابله استفاده می کنند که تا حدودی به رفع ناخوشایندی کمک می کند .
هنگامی که فشار روانی خاصی (مثل پاس نکردن یک درس و ……) به دانشجویان پر طاقت وارد می شود . ابتدا خود را از مسئله جدا می کنند . به عبارتی از درگیری ذهنی با مسئله خود را رها کرده و به نوعی از چشم اندازی وسیع تری به مسئله می نگرند . زیرا خاصیت رویدادهای فشار زا این است که قدرت تفکر چند جانبه را از انسان می گیرد و به عبارتی دیدگاه فرد حالت تونلی پیدا می کند و تنها جلوی پایش را می بیند . بر همین اساس ، تنها فکر فرد در این گونه مواقع رفع موقعیت فشار روانی است هر چند ممکن است این راهکار سازنده و مفید نباشد . پس از این که فد خودش را از مشکل جدا می کند ، می تواند راه حل های گوناگون را پیدا کرده و با همدیگر ترکیب کند . ممکن است فهم این مسئله مشکل به نظر برسد ، اما هر کسی می تواند به حافظه خود رجوع کند و ببیند که تا به حال چند بار به دوستان و نزدیکان خود راه حل ارائه داده است . فکر می کنید چرا توانسته اید این کار را انجام دهید به دلیل این که شما با مسئله درگیر نشده اید و از چشم اندازی وسیع تر به مشکل نگریسته اید.
در مرحله عمل ، دانشجویان پر طاقت اقداماتی سازنده و قاطعانه برای حل مشکل به کار می برند . مثلا به جای این که به استاد درس و زمین و زمان ایراد وارد آورند ، به راه حل های دیگری فکر می کنند مانند :
- انتخاب کردن دوباره درس .
- صحبت با استاد درس
- گرفتن درس به صورت معرفی به استاد برای ترم بعد .
- اعتراض مودبانه همراه با درخواست تجدید نطر در پاسخ ها .
اما دانشجویان کم طاقت از مشکل مصیبت می سازند و گاهی اوقات آن را نادیده می گیرند و به جای این که با واقعه نامطلوب به صورت سازنده برخورد کنند ، فرار را بر قرار ترجیح می دهند چنین دانشجویانی به تفریح زیاد می پردازند از مواد تفریحی زیاد استفاده می کنند ، تا این که عامل فشارزا را فراموش می کنند . دانشجویان کم طاقت باورهایی دارند که برای آن ها مشکل آفرین است نظیر :
- نمی توانم تحمل کنم ! دیوونه می شم ! قابل تحمل نیست !
- آینده ناایمد کننده است ! مصیبت بار است !
- جهان باید مطابق میل من باشد !
دانشجویان بسیاری ممکن است این سوال به ذهن شان برسد که رویدادهای فشارزا در زندگی آنها آن قدر زیاد است که گاهی اوقات به دنبال راهبردی می گردند تا خودشان بتوانند درد و رنج ناشی از مشکلات را کمی کاهش دهند . برای چنین افرادی یا هرکس در زندگی دچار هیجان های ناخوشایند مثل رنج ، غم ، خشم ، حسادت و …. غیره می شود . یکی از بهترین راهبردها نوشتن چنین هیجان هایی است . پژوهش ها نشان داده است که نوشتن هیجان ها راهبرد بسیار سودمند به منظور مقابله با تجارب ناخوشایند است . ممکن است به ذهن تان برسد که چنین کاری مشکل شما را حل نمی کند ، حرف شما تا حدودی درست است . اما این کار در کاهش هیجان های شما موثر می باشد و همین امر به یافتن راه حل های بدیع و نوین به شما کمک خواهد کرد .
تهیه و تدوین:
دکتر سعید قاضی پور
مهندس علیرضا فتاحی
محمدحامد خرم شکوه
جهت خواندن ادامه کتاب، فایل زیر را دانلود کنید:
دانلود با لینک مستقیم
